5 YIL İKAMET ŞARTIYLA TÜRK VATANDAŞLIĞI 

5 yıl ikamet şartıyla Türk Vatandaşlığınının kazanılması 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 11. Maddesinde düzenlenmiştir. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı aranan şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Vatandaşlığa alınma devletin egemenlik hakkını ilgilendirdiğinden Türk vatandaşlığının kazanılması yetkili makamın takdirine bağlı olup, aranan şartları taşımış olmak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz.

A. 5 Yıl İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığını Kazanmanın Koşulları

Türk Vatandaşlığını 5 yıl ikamet etme şartıyla kazanılması şartları Türk Vatandaşlık Kanunu 11. Maddesinin b fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda;

1. Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
2. Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
3. Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
4. Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
5. İyi ahlak sahibi olmak,
6. Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
7. Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
8. Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmaması

     şartları aranır.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımanın vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamayacağı unutulmamalıdır.

1.Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olunması, 5 yıl ikamet yoluyla Türk Vatandaşlığının kazanılması için kanunda aranan şartlar arasında sayılmıştır. Buna göre yabancı başvurucunun kendi milli kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir.

Her ülkenin erginlik için aranan yaş şartı farklılık arz etse genellikle ülkemizde olduğu gibi çoğu ülkede 18 yaşın doldurulmasıyla erginlik kazanılmaktadır.

Ancak bazı ülkelerde bu kıstas değişmektedir. Örneğin Pakistan ve Kazakistan da ergin olma yaşı on altıyken Birleşik Arap Emirliği ve Kuveyt’ de yirmi bir yaştır.

Ancak yabancı başvurucunun vatansız olması yani kısaca herhangi bir devletle vatandaşlık bağına sahip olmaması durumunda erginliğin kazanılması 4721 sayılı Türk Medenî Kanununu hükümlerine göre yapılır ve 18 yaş kıstası esas alınır.

2.Başvuru Tarihinden Geriye Doğru Türkiye’de Kesintisiz Beş Yıl İkamet Etmek

Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet şartı başvurucunun vatandaşlık kazanması için gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus söz konusu sürenin kesintisiz olması ve başvurucunun bu süre zarfında Türkiye’de ikamet etmesi gerekmektedir. 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusunda genel olarak sürenin kesintiye uğramasından veya bu süre zarfında ikamet şartına uyulmamasından dolayı başvurular işleme alınmamaktadır.

Ancak kanuna göre yabancılar 5 yıllık ikamet süresi zarfında toplam 12 aya kadar   yurt dışında bulunması İkamette kesinti sayılmayacaktır. Bu nedenle 5 yıllık ikamet süresi içerisinde 12 ayı aşmayacak şekilde yurt dışına çıkılması başvurunun reddedilmesine sebebiyet vermeyecektir.

3.Türkiye’de Yerleşmeye Karar Verdiğini Davranışları İle Teyit Etmek

Türkiye’de Yerleşmeye Karar Verdiğini Davranışları İle Teyit Etme şartı kanunun lafzında aranmıştır. Bu davranışlara örnek olarak Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 15. Maddesinde buna ilişkin olarak şu hususlar düzenlenmiştir;

• Türkiye’de taşınmaz mal edinmek,

• İş kurmak, yatırım yapmak, ticaret veya iş merkezini Türkiye’ye nakletmek, çalışma iznine tabi olarak bir iş yerinde çalışmak,

• Ailece Türkiye’de ikamet etmek ve benzeri davranışlarla teyit etmiş olmak veya Türk vatandaşı ile evlenmek, daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak,
• Eğitimini Türkiye’de tamamlamak ya da uzun süreli ikamet tezkeresine bağlı olarak Türkiye’de yaşamak

4.Tehlike Teşkil Eden Bir Hastalığı Bulunmamak

Tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak şartı genel itibariyle vatandaşlığa alınacak yabancının ülkemizde bulunan vatandaşlarımızın genel sağlığını tehlikeye atacak herhangi bir bulaşıcı hastalığa sahip olmaması manasına gelmektedir. Son dönemlerde artan Corona Virüs benzeri salgın hastalıklar neticesinde bu konuya ilişkin farkındalık artmış ve bu hususa daha çok dikkat edilmeye başlanılmıştır.

5.İyi Ahlak Sahibi Olmak

İyi ahlak sahibi olmak kanunda aranan şartlardan bir diğeridir. Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun       Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 15. Maddesinde buna ilişkin olarak şu hususlar kıstas alınmıştır;

• Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek,
• Davranışları ile çevresine güven vermek,
• Toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak 

6.Yeteri Kadar Türkçe Konuşabilmek

Yeteri kadar Türkçe konuşabilmekteki kıstas toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe dilinin bilinmesidir. Yabancı başvurucunun yeterli düzeyde Türkçe bilip bilmediği değerlendirmesi Müracaat İnceleme Komisyonu tarafından yapılır.

7.Yeterli Gelire Sahip Olmak

Yeterli gelire sahip olunması şartı kanun yönetmeliğinde aynı lafızlarla tekrarlanmıştır. Buna göre başvurucunun Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olması gerekir. Aksi takdirde herhangi bir geliri olmayan başvurucunun vatandaşlık başvurusu reddedilir.

8.Millî Güvenlik Ve Kamu Düzeni Bakımından Engel Teşkil Edecek Bir Hali Bulunmamak

Millî Güvenlik ve Kamu Düzeni bakımından engel teşkil eden bir hâli bulunmama şartı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenen yetkili makam kararıyla vatandaşlığın kazanılması yollarının tümünde aranmıştır. Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni bakımından engel bir halin bulunmaması genel olarak başvurucunun Türk devletinin genel güvenliğine veya siyasî çıkarlarına aykırı bir duruma sahip olmamasını ifade eder.

Devletin hükümranlık ve egemenlik hakkı gibi gerekçelerle yabancıların vatandaşlığı kazanma taleplerinin Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni bakımından engel bir halin bulunması nedeniyle Vatandaşlık başvurusunun reddedilmesi ülkemizde çok sık rastlanılan bir durum haline gelmiştir. Ancak Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni bakımından engel bir halin bulunması nedeninin somut dayanaklara dayanması ve hukuk devleti ilkesi kapsamında ortaya konulması gerekmektedir.

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı, kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, aranan şartları taşımanın vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamayacağı unutulmamalıdır.

B.5 Yıllık İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığına Başvuruda Hangi İkamet Türleri Dikkate Alınır?

5 yıllık İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığı başvurusunda, uzun dönem ikamet izni, taşınmaz üzerinden alınan ikamet izni, aile ikamet izni, çalışma izni ve öğrenci ikamet izninde geçirilen süreler dikkate alınmaktadır. Bu ikamet izinleri dışında Uluslararası Koruma kapsamında ve Geçici Koruma statüsünde Türkiye’de ikamet eden mültecilerin Türkiye’ de geçirmiş olduğu süreler 5 yıllık ikamet şartıyla Türk Vatandaşlığının başvurusunda dikkate alınmaz. Bu kimseler bu yolla Türk vatandaşlığına başvuru yapamazlar.

C.Türkiye’de 5 Yıl İkamet Ederek Eğitim Gören Öğrenciler 5 Yıl İkamet Etme Yoluyla Türk Vatandaşlığına Başvurabilir Mi?

Türkiye’de 5 yıl ikamet ederek eğitim gören öğrenciler 5 yıl ikamet etme yoluyla Türk vatandaşlığına başvurabilme imkanına sahiptir.  Öğrenci ikamet izni türünde geçirdiği süreler 5 yıllık sürenin hesaplanmasında değerlendirilmeye alınır. Ancak başvurucunun, başvuru sırasında öğrenci ikamet izni türünde olmaması gerekir.

Örneğin Öğrenci İkamet izniyle Türkiye’de 6 yıl ikamet eden Tıp Fakültesi öğrencisi 5 yıllık ikamet şartıyla Türk vatandaşlığına başvuru yapamaz. Ancak bu kimse öğrencilik dönemi bittikten sonra çalışma iznine başvuru yapar ve çalışma izninin kabulünden sonra öğrenci ikamet izninde geçirmiş olduğu süreler de hesaba katılarak 5 yıllık ikamet etme şartıyla vatandaşlığa başvuru yapabilir.

D.5 Yıl İkamet Şartıyla Vatandaşlık Kazanma Başvurusu Nasıl Yapılır?

5 Yıl İkamet Şartıyla Vatandaşlık başvurusu, Yurt dışında dış temsilciliklere yapılırken yurt içinde ise valiliklere bağlı il nüfus müdürlüklerine yapılır. Başvuru için kanunda aranan koşullar sağlanmalı ve bunlara ilişkin belgeler eksiksiz olarak teslim edilmelidir. Yabancı adına vekil başvuru yapacaksa Avukata özel vekaletname verilmesi gerekmektedir.

Valilikçe yapılan ön değerlendirmede herhangi bir noksanlık bulunmazsa  vatandaşlık başvuru dosyası arşiv taraması için  Emniyet Genel Müdürlüğüne ve Milli İstihbarat Başkanlığına gönderilir. Yapılan arşiv taraması vatandaşlık başvuru dosyasına eklenerek İçişleri Bakanlığına gönderilir.

İçişleri Bakanlığı nezdinde vatandaşlık başvurularını incelemek adına Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde bir komisyon kurulmuştur. Komisyonca dosyadaki tüm bilgi ve belgeler değerlendirilir. Değerlendirmeden sonra başvurucuyla mülakat gerçekleştirir. Komisyon eldeki tüm bilgi ve belgelerle başvurucunun komisyon üzerinde bıraktığı izlenim de dikkate alınarak son kararı verir. Komisyondan ret kararı alan yabancı bu karara karşı itiraz ve dava yoluna gidebilir.

E.5 Yıl İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Başvuru İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

5 Yıl İkamet Şartıyla Türk vatandaşlığının kazanılmasında başvuru için gerekli belgeler Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 17. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen ve başvuru için gerekli şartları taşıyan yabancı adına müracaat makamınca aşağıda belirtilen belgelerden oluşan dosya düzenlenir:

a) İsteği belirten form dilekçe.

b) Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge, vatansız ise temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.

c) Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.

ç) Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi.

d) Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları varsa bu kişilere ait müracaat makamlarınca sistemden alınan nüfus kayıt örneği.

e) Kişinin genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığı bulunmadığına dair, usul ve esasları Sağlık Bakanlığınca belirlenmiş olan sağlık raporu.

f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağladığına ilişkin gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge.

g) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet ettiğine dair il emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge.

ğ) Başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli ikamet tezkeresi.

h) Herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa onaylı bir örneği.

ı) Kişinin doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin yetkili makamlarından alınmış belge, belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39 uncu maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.

i) Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz

Gerekli belgeler teslim edildikten sonra müracaat makamınca bir dosya hazırlanarak İl Emniyet Müdürlüğüne gönderilir. Burada dosyanın İl Emniyet Müdürlüğüne gönderilmesinin temel nedeni başvurucu hakkında soruşturma yapılmasıdır. İl Emniyet Müdürlüğünce yapılan soruşturmada dikkate alınan unsurlar şu şekilde sıralanabilir;

• Yabancının Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından Türk vatandaşlığını kazanmasına engel teşkil edecek bir halinin bulunup bulunmadığı,
• İyi ahlak sahibi olup olmadığı
• Hangi tarihte Türkiye’ye geldiği, ikamet tezkeresinin hangi amaçla verildiği, müracaat tarihinden geriye doğru ne kadar süre ülkemizde ikamet ettiği, bu süre içinde yurt dışına çıkış yapıp yapmadığı, yapmış ise tarihleri ve süresi.

Söz konusu durum ve bilgiler tespit edildikten sonra elde edilen bilgiler soruşturma formuna yazılır. İl Emniyet Müdürlüğünce Soruşturması tamamlanan yabancının dosyası başvuru Merciine iade edilir. Akabinde İl müdürlüğünce dosya başvurunun değerlendirilmesi için komisyona gönderilir.

F. 5 Yıl İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında Komisyon Değerlendirmesi

5 Yıl İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığının Kazanılmasında, Komisyon genel itibariyle başvurucunun eldeki dosyasına göre kanunda aranan şartlara sahip olup olmadığını ve 17. maddede belirtilen belgelerin dosyada bulunup bulunmadığını da tespit etmek için yabancıyı mülakata alır. Komisyonca yapılan inceleme ve araştırma sonucunda başvurucunun kanunda aranan şartları taşıdığı anlaşılan yabancının dosyası il müdürlüğünce, karar alınmak üzere Bakanlığa gönderilir. Komisyonca yapılan inceleme ve araştırma sonucunda aranan şartları taşımadığı anlaşılan yabancının dosyası Bakanlığa gönderilmez ve başvurucuya bu yolda gerekli tebligat yapılır.

G.5 Yıl İkamet Şartıyla Vatandaşlık Başvurusu Ne Kadar Sürede Sonuçlanır

5 Yıl İkamet Şartıyla Vatandaşlık Alma Başvurusu sonuçlanmasında kesin bir süre bulunmasa da ortalama 1-2 yıl arasında sonuçlandığı ifade edilebilir.

H.5 Yıl İkamet Şartıyla Vatandaşlık Kazanımının Eşe ve Çocuklara Etkisi

5 yıl ikamet şartıyla vatandaşlık kazanılması eşin vatandaşlık durumunda herhangi değişiklik oluşturmaz. Bu nedenle diğer eşin vatandaşlık durumunun bu olayla değişmesi mümkün olmamaktadır.

Her ne kadar eşin vatandaşlık durumunda herhangi bir değişiklik olmazken çocuklar için durum farklılaşmaktadır. Zira bu durumda diğer eşin Türk vatandaşlığına sahip olup olmamasına göre değişmektedir. Örneğin diğer eş Türk Vatandaşlığına sahip değilse; diğer eşin muvafakat vermesi durumunda 5 yıllık ikametle vatandaşlık kazanan kişinin ergin olmayan çocuğu, vatandaşlık kazanabilir. Diğer eşin muvafakati vermemesi durumunda ise, hakim çocuğun vatandaşlığı hakkında karar verir. Bu durumda mutat meskenin bulunduğu yerdeki hakim karar verir.

Diğer eşin de Türk olması durumunda, ergin olmayan çocuk da vatandaşlığı kazanır. Eşlerden biri çocuğun velayetine tek başına sahipse veya diğer eş ölmüşse çocukta vatandaşlığı doğrudan kazanır. Ancak çocuk ergin ise anne veya babanın kazandığı vatandaşlık çocuğa herhangi bir etki etmez.

İ.Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler veya Diğer Mülteciler 5 Yıllık İkamet Şartıyla Türk Vatandaşlığına Başvuru Yapabilir Mi?

Geçici Koruma altındaki Suriyeliler veya diğer Mülteciler 5 yıllık ikamet şartıyla Türk vatandaşlığına Başvuru yapamamaktadırlar. Zira Uluslararası Koruma türleri ve Geçici Koruma kapsamında olan yabancıların ülkemizde geçirmiş oldukları süreler  5 yıllık ikamet süre hesabında dikkate alınmaz.   

Her ne kadar Geçici Koruma altındaki yabancılar Türkiye’de yasal kalış hakkına sahipseler de geçici koruma kimlik belgesinin ikamet izni yerine geçmemesinden dolayı 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanamamaktadır.

I.SIKÇA SORULAN SORULAR 

1.Türk Vatandaşlığını kazanma başvurusu yapmak istiyorum. Nereye başvurmam gerekiyor?

Türk Vatandaşlığının kazanılmasında başvurular yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe (il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü), yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekâletname ile yapılır. Posta ile yapılan müracaatlar kabul edilmez.

2.Türk Vatandaşlığını kazanma başvurum reddedilmiştir. Yeniden müracaat edebilir miyim?

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununda aranılan şartları taşımanız halinde ikamet ettiğiniz yer valiliğine müracaat etmeniz halinde vatandaşlık durumunuzun yeniden değerlendirilmesi mümkündür.

3.Geçici Koruma Statüsü altındaki yabancılar 5 yıllık ikametle vatandaşlık kazanabilir mi?

Hayır, kazanamamaktadır.

4.5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Kazanılması Diğer Eşin Vatandaşlığına Etki Doğurur Mu?

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanılması diğer eşin vatandaşlık durumunda herhangi değişiklik oluşturmaz. Bu nedenle diğer eşin vatandaşlık durumunun bu olayla değişmesi mümkün olmamaktadır.

5.5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Kazanımının Çocuklara Etkisi nasıl olmaktadır?

Diğer eşin Türk vatandaşlığına sahip olup olmamasına göre farklılaşmaktadır. Örneğin diğer eş Türk Vatandaşlığına sahip değilse; diğer eşin muvafakati vermesi durumunda 5 yıllık ikametle vatandaşlık kazanan kişinin ergin olmayan çocuğu, vatandaşlık kazanabilir. Diğer eşin muvafakati vermemesi durumunda ise, hakim çocuğun vatandaşlığı hakkında karar verir. Her iki eş Türk vatandaşlığına sahipse çocukta doğrudan vatandaşlık kazanır.

6.İkamet Yoluyla Türk Vatandaşı Olabilmek İçin Türkiye’de Kaç Yıl Kalmak Gerek?

Geriye doğru kesintisiz 5 yıl Türkiye’de ikamet etmiş olmak gerekir. Yasal yollarla ve kısa süreli Türkiye dışına çıkmış olmak, kesintisiz olma şartına engel değildir. Yine 12 aya kadar yurt dışında bulunma kesintisizlik şartına etki doğurmayacaktır.

7- Vatandaşlığın Kazanıldığına İlişkin Duyuru Belgesi Nasıl Temin Edilir?

Vatandaşlığın kazanıldığına ilişkin duyuru belgesi başvuru hangi makamdan yapıldıysa o makamdan imza karşılığında teslim alınır. Başvuru makamı başvurunun yurt içinde veya dışında yapılmasına göre farklılık gösterir.

8.Vatandaşlığın Kazanıldığına İlişkin Duyuru Belgesinin Alınmasının Ardından Başka Bir İşlem Yapmak Gerekir Mi?

Vatandaşlığın kazanılmasından sonra başvurucu Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı başvurusu yapılması gerekmektedir.

9.İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanma Kararı Hangi Hallerde İptal Edilir?

Türk vatandaşlığı kazanma kararı; başvurucunun yalan beyanda bulunması, karar verilmesine esas alınan unsurlar hakkında aldatıcı bilgiler vermesi durumunda kazanılan Türk Vatandaşlığı iptal edilecektir.

 

Saygılarımızla;

Avukat Muhammed Fırat SELÇUK

Avukat Veysi AKÇAY

Selcuk Law Firm & Hukuk- Danışmanlık

Not: Makalemizde yapılan izahlar, ilgili kanunlar çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alarak hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için tıklayınız.