Çalışma İzni Nedir?

Çalışma izni, uluslararası işgücü politikası esas alınarak, Çalışma Bakanlığı tarafından resmi bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izindir.

Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar, uluslararası sözleşmeler veya kanunla çalışma izninden muaf tutulan yabancılar hariç olmak üzere, Türkiye’de çalışacak yabancıların çalışma izni almaları zorunludur Aynı zamanda 6102 sayıl Türk Ticaret Kanunu uyarınca kurulmuş olan, limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürleri, anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyeleri, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortakları da çalışma izni alarak çalışabileceklerdir.

Çalışma İzni Türleri Nelerdir?

1.Süreli Çalışma İzni

Süreli çalışma izni başvurusunun değerlendirilmesinden sonra çalışma izni verilmesi uygun görüldüğü takdirde ilk çalışma izni, iş veya hizmet sözleşmesini aşmamak koşuluyla, en çok bir yıl geçerli olacak şekilde verilir. Süreli çalışma izni süresi aynı işverene bağlı olarak uzatılacaksa, ilk kez uzatılmada en çok iki yıl, sonraki uzatmalarda en çok üç yıl olabilmektedir. Süreli çalışma izni olup, farklı bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan uzatma başvuruları ilk kez yapılan olarak değerlendirilir.

2.Süresiz Çalışma İzni

Süresiz çalışma izni, Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancıların başvurabildiği çalışma iznidir. Yabancının uzun dönem ikamet izni veya sekiz yıl çalışma iznine sahip olması süresiz çalışma izninin mutlaka verileceği anlamına gelmemektedir.

Süresiz çalışma iznine sahip olan yabancı, uzun dönem ikamet izninin sağlamış olduğu tüm haklardan da yararlanabilmektedir.

3.Bağımsız Çalışma İzni

Türkiye’de kendi adına ve hesabına çalışacak kimseler Bağımsız çalışma iznine başvurabilirler. Bu kimselere profesyonel meslek mensupları denilmektedir. Bağımsız çalışma izninin yabancıya verilebilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenmiş olan birtakım kriterlerin yabancı kimselerce taşınması gerekir. Buna göre

• Yabancı Kimsenin eğitim düzeyi,
• Yabancı Kimsenin Ekonomiye katkı düzeyi,
• Yabancı Kimsenin bilim ve teknolojiye sunacakları katkı,

    gibi kriterler bakanlık tarafından değerlendirmede ölçüt olarak kabul edilir.

4.Turkuaz kart

Turkuaz Kart ,akademi alanda uluslararası kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülen ile nitelikli yabancı olarak değerlendirilen kişilere verilir.

Turkuaz kart başvuran kimse için ilk üç yıl, geçiş dönemidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu süreçte çalışmalar hakkında bilgi ve belge talebinde bulunabilir. Bu üç yıllık süre sonunda koşullar olumluysa, geçiş dönemi sonlandırılır ve kalıcı izin dönemine geçilir. Söz konusu olan üç yılın sonunda turkuaz kart sahibi kalıcı izin dönemi için bakanlığa başvurması gerekmektedir. Turkuaz kart başvurucusu, üç yıllık geçiş sürecinin dolmasına yüz seksen gün kala kalıcı izin için bakanlığa başvurmalıdır. Başvuru üç yılın bitmesinden sonra yapılırsa reddedilir ve turkuaz kart geçersiz sayılır. 

Çalışma İznine kimler Başvurabilir?

1- Uluslararası Koruma talebinde bulunan ve henüz başvuruları hakkında son karar verilmemiş olanlar ile şartlı mülteci statüsündeki yabancılar çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak koşuluyla çalışabilirler. Bunların başvuru yapmaları için Uluslararası Koruma başvurularının üzerinden en az altı ay geçmiş olması lazım.

2- Mülteciler ve ikincil koruma statüsü bulunanlar, kendilerine statü verilmesinden itibaren Türk vatandaşlarına mahsus olan meslek ve zanaatları yapmamaları koşuluyla, bağımlı/bağımsız çalışabilirler. Kendilerine verilmiş olan kimlik belgesi aynı zamanda çalışma izni hakkı da vermektedir.

Yabancılara Yasak Olan Meslek Grupları Şunlardır:

• Diş tabipliği, dişçilik, hasta bakıcılık
• Eczacılık
• Veterinerlik
• Özel hastanelerde sorumlu müdürlük
• Avukatlık
• Noterlik
• Serbest muhasebeci mali müşavirlik
• Özel ve kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi
• Kara sularındaki her türlü deniz esnaflığı

Yukarı da sayılmış olan meslek grupları Türk vatandaşlarına özgülenmiş olan mesleklerdir dolayısıyla        yabancılar bu meslek  gruplarında çalışma yapamayacakları gibi çalışma iznine de başvuramayacaklardır.

3- Geçici koruma statüsüne sahip olan yabancılar, çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışamaz ve çalıştırılamazlar. Geçici    Koruma kayıt tarihinden itibaren ancak altı ay sonra çalışma izni başvurusu yapabilme hakkı elde etmektedir. Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacaklar çalışma izninden muaftır.

4- İstisna kapsamında çalışma izni verilebilecek yabancılar.

5- Yabancı Öğrencilerde çalışma izni ise, Türkiye’de sadece üniversitelerin örgün öğretim programlarındaki ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin çalışabilmesine izin verilmektedir. Ön lisans ve lisans programlarına kayıtlı olanların çalışma izni haklarını ancak programın ilk yılını tamamladıktan sonra kazanabilirler.

6- Mavi kart sahiplerinde çalışma izni ise, Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28’inci maddesi kapsamında doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan alt soylarına düzenlenen mavi kart, hukuken yabancı olmalarına rağmen sahiplerine izin almadan çalışabilme hakkı tanımaktadır. Tanınan bu hak bazı alanlarda sınırlandırılmıştır. Buna göre Mavi Kart sahipleri, kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olma durumu hariç, bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevinde çalışamamaktadırlar.

Çalışma İzni Başvurusu Nasıl ve Nereye Yapılır?

Çalışma izni başvurusu hem Türkiye içinden hem de yurt dışından yapılabilmektedir. Başvuru yurt içinde doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, yurt dışında ise Bakanlığa iletilmek üzere yabancının vatandaşı olduğu veya ikamet ettiği ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılabilmektedir. Çalışma İzni Başvuru ekranı için tıklayınız. 

Çalışma İzni Başvurusu İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?

• İşveren ve yabancı tarafından imzalanmış iş sözleşmesi,
• Pasaport sureti,
• Türkçe tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı Diploma veya Geçici Mezuniyet Belgesi sureti,
• Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi,
• Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilanço ve kar/zarar tablosu,
• Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel öğretim kurumlarında görev alacak yabancılar için Milli Eğitim Bakanlığından alınmış yabancının mesleki yeterliliğini gösterir belge (Ön İzin Belgesi),
• Yabancı istihdam edecek özel öğretim kurumları için, Milli Eğitim Bakanlığından alınmış “Kurum Açma ve Öğretime Başlama İzni” ve “Ruhsatname”
• Sağlık Bakanlığına bağlı özel sağlık kurumlarında görev alacak yabancı sağlık meslek mensupları için, görev yapacakları sağlık kurumunun bulunduğu ilin İl Sağlık Müdürlüğünden alınmış yabancının mesleki yeterliliğini gösterir Ön İzin Belgesi, 
• Turizm işletme belgesi bulunan işyerlerinde istihdam edilecek yabancılar için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınmış İşletme ve Yatırım Belgesi, belgeli işletme değil ise Ticaret odasından alınmış Faaliyet Belgesi, 

        Detay bilgi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Çalışma İznine Sahip Olmanın Avantajları Nelerdir?

Çalışma izni sahibi olmanın birçok avantajı vardır. Bunlar arasında yasal olarak çalışma hakkı, sosyal haklara erişim, vergi mükellefiyeti, yerel topluma entegrasyon ve uzun vadeli ikamet hakkı sayılabilir.

Çalışma İzni Başvurusunun Bir Avukat Aracılığıyla Yapılmasının Avantajları Nelerdir?

Çalışma izni başvurusu yaparken bir avukatın hizmetlerinden yararlanmanın önemli avantajları vardır:

1. Hukuki Bilgi ve Deneyim: Bir avukat, çalışma izni başvuru sürecinin karmaşıklığını anlar ve adaylara başvuru sürecinde yardımcı olur. Hukuki bilgi ve deneyim, başvurunun hızlı ve doğru bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
2. Başvuru Sürecinde Rehberlik: Avukatlar, başvuru süreci boyunca adaylara rehberlik eder ve hangi adımların atılması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulunabilir. Bu, başvurunun sorunsuz bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur.
3. Belge Hazırlığı ve Doğrulaması: Başvuru için gereken belgelerin hazırlanması ve doğrulanması önemlidir. Bir avukat, adaylara bu belgeleri düzenleme ve doğrulama konusunda yardımcı olur.
4. Hızlı Yanıt ve Destek: Başvuru sürecinde ortaya çıkabilecek herhangi bir sorunla başa çıkmak için avukatlar hızlı bir şekilde yanıt verebilir ve gerekli desteği sağlayabilirler. Bu, başvurunun zamanında ve düzgün bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
5. Uygunsuzluk Durumunda Hukuki Destek: Başvuru sürecinde herhangi bir sorunla karşılaşıldığında veya başvuru reddedildiğinde, bir avukat hukuki desteği sağlayabilir. Bu durumda, adayın haklarını korumak ve itiraz etmek için profesyonel bir yardıma ihtiyaç duyulabilir.

Sonuç olarak, çalışma izni başvurusunun bir avukat aracılığıyla yapılması, adaylara başvuru sürecinde profesyonel rehberlik, hukuki destek ve güvence sağlar. Bu şekilde, başvuru sürecinin sorunsuz bir şekilde tamamlanması ve olası zorlukların üstesinden gelinmesi mümkün olur.

Çalışma İzniyle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1. Çalışma iznim bitmek üzere ikamet izni başvurusu yapabilir miyim?

Çalışma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren ve her halükarda çalışma izni süresi dolmadan amacınıza uygun ikamet izni için başvuru yapabilirsiniz.

2. Çalışma iznim çıktıktan sonra ikamet izni almam gerekli mi?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca düzenlenen çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti geçerli olduğu sürece ikamet izni yerine geçer. Çalışma izninin sona erdiği tarih, aynı zamanda ikamet hakkının da bitiş tarihidir. Çalışma izni süresi sona erdiği halde süresini uzatmayan ya da yeni durumuna uygun ikamet izni almayan yabancılar, ikamet izni ihlali yapmış sayılırlar. Ancak, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi, Şartlı Mülteci ve Geçici Koruma statüsünde bulunan yabancılara düzenlenen çalışma izinleri ikamet izni yerine geçmez.

3. Çalışma iznim iptal olduğunda ikamet iznim de iptal olur mu?

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyetinin herhangi bir nedenle geçersiz hale gelmesi halinde buna bağlı olan ikamet hakkı sona erer. Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti dışında bir nedenle Türkiye’de geçerli bir ikamet izni olan yabancıya verilen çalışma izninin veya çalışma izni muafiyetinin geçerliliğinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda yabancının sahip olduğu diğer ikamet izni geçersiz hale gelmez.

4. Çalışma iznim var. Türkiye’de eğitim görebilir miyim?

Çalışma iznine sahip olan yabancının öğrenci ikamet izni alabilme koşullarının ortaya çıkması halinde, çalışma izni ile öğrenci ikamet izninin sağladığı haklardan faydalanabilir.

5. Çalışma iznine başvurabilmek için en az kaç ay/yıl ikamet izni süresine sahip olmalıyım?

Yurt içi çalışma izni başvurularında yabancıya ait en az altı ay geçerli bir ikamet izninin bulunması gerekir. Çalışma izni başvuruları e-İzin sistemi üzerinden yapılmaktadır. 

6. Çalışma izninin ikamet izni sayılmasıyla birlikte yabancıların herhangi bir bildirimde bulunması gerekiyor mu?

Çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti, 6458 sayılı Kanun’un 27’nci maddesi uyarınca ikamet izni yerine geçer. Çalışma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde İl Göç İdaresi Müdürlüğüne başvurarak adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar.

 7. Geçici koruma kapsamındayım, çalışma izni alabilir miyim?

Geçici koruma sağlanan yabancılar geçici koruma kimlik belgesinin düzenlendiği tarihten altı ay sonra çalışma izni veya çalışma izni muafiyeti almak için başvurabilirler.

8. Mülteci statüsünde Türkiye’de bulunuyorum, çalışma izni alabilir miyim?

 Mülteci ya da ikincil koruma statüsü sahibi yabancılar çalışamayacağı iş ve mesleklere ilişkin diğer mevzuatta yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla statü alınmasından itibaren bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilmektedir. Mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazılmaktadır.

9. Türkiye’de öğrenci olarak bulunmaktayım. Çalışma izni konusunda nereye başvuracağım?

Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda örgün öğretim programlarına kayıtlı yabancı öğrenciler, çalışma izni almak kaydıyla çalışabilirler. Yabancı öğrencilerden ön lisans ve lisans düzeyinde öğrenim görmekte olanlar, öğrenimlerinin ilk yılının tamamlanmasından sonra çalışma iznine başvurabilir ve 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca kısmi süreli çalışabilirler. Örgün öğretim programlarına kayıtlı lisansüstü öğrenciler için bu sınırlamalar uygulanmaz. Yabancı öğrencilere verilen çalışma izinleri, geçerli öğrenci ikamet iznini ve bu ikamet izninin sağladığı hakları sona erdirmez. Çalışma izni başvuruları e-İzin sistemi üzerinden yapılmaktadır. 

10. Yabancı futbolcular için çalışma izni almamız lazım mı?

Profesyonel Sporcu ve Spor Elemanları, Gençlik ve Spor Bakanlığından uygunluk/onay belgesi alarak sözleşmeleri süresince çalışma izni muafiyeti kapsamında değerlendirilirler. Çalışma izni muafiyeti yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı verir. Çalışma izni muafiyeti başvuruları https://emuafiyet.csgb.gov.tr/ adresinden yapılmaktadır. Ayrıca Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü internet sayfasında çalışma iznine yönelik sıkça sorulan sorular kısmı mevcut olup detaylı bilgi için; https://www.csgb.gov.tr/uigm/sikca-sorulan-sorular/

11. Uluslararası koruma başvuru sahibiyim, çalışma izni alabilir miyim?

Uluslararası koruma başvuru sahibi veya şartlı mülteci statü sahibi, uluslararası koruma başvurusu tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için başvurabilir.

Kaynak:

• Yabancılar Hukuku/Dr. Aydoğan Asar
• 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
• 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Web Sitesi

Saygılarımızla;

Avukat Muhammed Fırat SELÇUK

Avukat Yusuf GÖKTEPE

Selcuk Law Firm & Hukuk- Danışmanlık

Not: Makalemizde yapılan izahlar, ilgili kanunlar çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alarak hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için tıklayınız.