Yabancıların Türkiye’de çalışabilmesi Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının iznine tabi kılınmıştır. Çalışma izni bakanlıkça düzenlenir ve geçerlilik süresi içerisinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren bir izin türüdür.
1.ÇALIŞMA İZNİ BAŞVURULARI HANGİ KURUMA YAPILIR:
Çalışma izni başvuruları Türkiye’de yapılacaksa doğrudan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına Yapılır. Yurt dışında ise kişinin bulunduğu Türk Büyükelçiliğine veya Konsolosluğuna yapılabilecektir. Başvuru yurt dışında yapılsa da nihai karar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına aittir. Müracaat için gerekli belgeleri tam olan başvurular, en geç 30 gün içinde değerlendirilip karara bağlanacaktır. Başvurular bizzat kişi tarafından yapılabileceği gibi başvuran kişinin Avukatı tarafından da yapılabilir.
2.ÖN İZİN:
Yabancıların hizmet sunacakları meslekler için gerekli donanıma sahip olup olmadıklarının ilgili kamu kurumlarınca değerlendirilmesi amacıyla ön izin sistemi kabul edilmiştir. Buna göre ön izin vermeye yetkili makamlar; Sağlık hizmetlerinde Sağlık Bakanlığı, Eğitim hizmetlerinde Millî Eğitim Bakanlığıdır. Öğretim üyelerine çalışma izni verilmesinde ön izin için ayrık bir düzenleme yapılmıştır. Yüksek Öğrenim Kanunu 34. Maddesine göre yabancı uyruklu öğretim üyelerine Çalışma İzni; Yüksek Öğrenim Kurulunun vereceği ön izne istinaden Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilir.
3.ÇALIŞMA İZNİ TALEPLERİNİN RED SEBEPLERİ:
Çalışma izni başvurusu Uluslararası İş gücü politikaları kriterleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri dikkate alınarak Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu kararları ve çalışma izni puanlama sistemi çerçevesinde Uluslararası İş Gücü Politikaları kurulu tarafından çalışma izini başvuruları değerlendirilir.
Çalışma izni ret sebepleriyse şunlardır;
- Uluslararası işgücü politikasına uygun olmayan,
- Sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılan,
- Yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekçesi yeterli görülmeyen,
- Diğer kanunlarda Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler için yapılan,
- Gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olan,
- Bakanlıkça belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamayan,
- Türkiye’ye girişi yasak olan kişiler, vize verilemeyecek kişiler ve İçişleri Bakanlığınca sınır dışı edilecek yabancılar,
- Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olan,
- Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü olması durumu hariç, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları için yapılan,
- Kanuni süresi içinde yapılmayan veya eksiklikleri tamamlanmayan,
kişilerin başvuruları ret edilir.
4.ÇALIŞMA İZNİ TÜRLERİ:
a) Süreli Çalışma İzni:
Başvurunun olumlu değerlendirilmesi hâlinde; yabancıya bir işyerinde ilk başvuruda en çok 1 yıl geçerli çalışma izni verilir. Verilen ilk sürenin sona ermesi üzerine yapılacak uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi halinde yabancıya aynı işverene bağlı olarak ilk uzatma başvurusunda en çok 2 yıl, sonraki uzatma başvurularında ise en çok 3 yıla kadar çalışma izni verilir. Ancak, farklı bir işveren yanında çalışmak üzere yapılan başvurular, ilk defa çalışma iznine başvuruyormuş gibi kabul edilip en çok 1 yıl süreli çalışma izni verilebilecektir.
b) Süresiz Çalışma İzni:
Süresiz çalışma izni, yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı veren çalışma izni olarak tanımlanır. Buna göre;
- Türkiye’de uzun dönem ikamet izni sahibi yabancılar ile,
- Türkiye’de en az 8 yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar
Süresiz çalışma izni almak için müracaat edebilecektir. Ancak yabancı kimsenin bu şartlara haiz olması ona süresiz çalışma izninin verilmesini zorunlu kılmamaktadır.
c) Bağımsız Çalışma İzni:
Bağımsız çalışma izni, yabancıya Türkiye’de kendi ad ve hesabına çalışma hakkı veren çalışma izni olarak tanımlanmıştır. Buna göre;
- Türk Ticaret Kanuna göre kurulmuş olan Limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürü,
- Anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyesi,
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yöneticisi olan komandite ortağı olan,
Yabancı kimseler bağımsız çalışma izni alabilirler.
Bağımsız çalışma izni talepleri, uluslararası işgücü politikası doğrultusunda değerlendirilecektir. Değerlendirilmede, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi dikkate alınacaktır. Ayrıca kanunda bağımsız çalışma izni süresi belirlenmemiş olup bu konuda Bakanlığa takdir hakkı verilmiştir.
d) İstisnai Çalışma İzni:
Kanunda bir kısım özellikler sebebi ile bazı yabancılara istisnai olarak çalışma izni verilebileceği kabul edilmiştir. Buna göre aşağıdaki kişi gruplarına istisnai olarak çalışma izni verilebilecektir.
- Nitelikli İş Gücü: Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü sahibi kimseler,
- Nitelikli Yatırımcı: Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı vasfı taşıyan kimseler,
- Proje personeli: Belirli bir süre için işvereni tarafından Türkiye’de gerçekleştirilen bir projede istihdam edilen kimselere görev süresiyle sınırlı olarak izin verilir.
- Türk Soylu Yabancılar: İçişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilen kimseler
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı kimseler,
- Avrupa Birliği üyesi ülke vatandaşı kimseler,
- 6458 sayılı Kanun uyarınca uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geçici koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağduru,
- Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği içinde yaşayan kimseler,
- Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan çalışan kimseler,
- Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amaçla Türkiye’ye gelen kimseler,
- Sınır Ötesi Hizmet Sunucusu: Türkiye’de geçici nitelikte olmak üzere ve herhangi bir hizmet sunumu amacıyla bulunan ve ücretini Türkiye’deki veya Türkiye dışındaki bir kaynaktan alan yabancı olarak tanımlanır.
Saygılarımla;
Avukat Muhammed Fırat Selçuk
Selcuk Law Firm & Hukuk- Danışmanlık
NOT: Makalemizde yapılan izahlar, ilgili Kanunlar çerçevesinde konuyu genel hatlarıyla ele alarak hazırlanmıştır. Size özel detaylı bilgi için tıklayınız!
